Eén van de mooiste manieren om het Verenigd Koninkrijk te ontdekken is absoluut per trein. Glooiende heuvels, schilderachtige dorpjes en indrukwekkende kustlijnen trekken aan je voorbij, terwijl jij comfortabel achterover leunt! Maar eerlijk is eerlijk: het Britse treinsysteem kan best even puzzelen zijn. Maar met de juiste voorbereiding kun je voordelig én slim reizen. En na het lezen van het artikel ben jij klaar voor je treintrip door de UK.
Spoormaatschappijen in de UK
Het Britse treinnetwerk is grotendeels geprivatiseerd. Daardoor zijn soms meerdere commerciële spoorbedrijven verantwoordelijk voor hetzelfde traject. Het Verenigd Koninkrijk heeft zo’n 28 spoormaatschappijen. Het spoor zelf is van de overheid en wordt beheerd door Network Rail.
Een lijst met alle spoormaatschappijen vind je op de website van Trainline.
Verschillen tussen vervoerders in de UK
De verschillende treinmaatschappijen hebben elk met hun eigen stijl en serviceniveau. Op sommige routes, zoals tussen Londen en Edinburgh, kun je kiezen tussen bijvoorbeeld LNER of Lumo. LNER biedt zowel standaard- als eerste klas met catering aan boord. Terwijl Lumo zich richt op budgetreizigers en alleen een standaardklasse heeft. Het loont dus om vooraf te kijken welke vervoerder op jouw route rijdt en welke voorzieningen je belangrijk vindt.
Persoonlijke favoriet
Zelf ben ik groot fan van Avanti West Coast. Hun 1e klas is vergelijkbaar met Business Class in een vliegtuig. De stoelen zijn fantastisch. De menukaart is gevarieerd. De gerechten smaken niet alleen heerlijk, maar zijn ook inbegrepen bij je 1e klas ticket.
Avanti biedt overigens ook nog een klasse aan die tussen de 1e en 2e klas in zit: Standard Premium. Je krijgt hier dezelfde fijne stoelen als in de 1e klas, maar het eten & drinken is niet inbegrepen. Upgrades naar 1e klas zijn bij Avanti al beschikbaar vanaf 15 Pond. Lees verderop in dit artikel hoe je voordelige 1e klas tickets kunt kopen!
👉 Wil je gebruik maken van een treinpas, zoals Interrail of BritRail, voor de 1e klas? Check voordat je de treinpas koopt of de vervoerders op jouw route wel 1e klas aanbieden. Anders betaal je voor een service waar je geen gebruik van kunt maken.
Treinreizen in de UK: dit maakt het ingewikkeld
Het Britse treinsysteem kan voor reizigers soms best een uitdaging zijn. Dat komt onder andere door:
- Meerdere spoorwegmaatschappijen per reis: dat kan het boeken van een ticket of het maken van een zitplaatsreservering lastig maken.
- Eigen websites en regels: elke vervoerder heeft zijn eigen boekingssysteem, tarieven, voorwaarden en service.
- Complex tarievensysteem: met keuzes als Advance, Off-Peak, Anytime en Super Off-Peak tickets, die zonder uitleg moeilijk te begrijpen zijn.
- Onduidelijkheid bij vertragingen of annulering: bij meerdere overstappen is het niet altijd duidelijk bij welke maatschappij je moet aankloppen voor compensatie.
- Geen centrale boekingspartij: er in het Verenigd Koninkrijk geen overkoepelend overheidsbedrijf waar je een treinticket voor alle maatschappijen kan kopen, zoals bijvoorbeeld NS International.
Soorten treinen in de UK
- Hogesnelheidstrein: rijdt vaak met een snelheid boven de 250 km per uur en doet alleen grote stations aan. Voor deze treinen heb je meestal een zitplaatsreservering nodig. Ook zijn deze treinen vaak duurder.
- Regionale treinen: zijn treinen die kleinere steden en dorpen met elkaar verbinden. Ze rijden langzamer en stoppen op bijna elk station onderweg. Tickets zijn vaak voordelig.
- Intercity treinen: lange afstandstreinen die grote steden verbinden met relatief weinig tussenstops. Comfortabel en vaak met catering.
- Sneltreinen (Express services): regionale of semi-lange afstandstreinen die grotere stations aandoen, maar niet alle kleine haltes. Rijdt sneller dan een intercity.
- Nachttrein: vertrekt ’s avonds en komt de volgende dag aan op de bestemming. Je reist dus terwijl je slaapt. In Groot-Brittannie zijn er 2 nachttreinen: de Caledonia Sleeper van Londen naar Schotland en vice versa en de Night Riviera Sleeper van Londen naar Cornwall in het zuiden van Engeland.
Verschillende soorten treintickets in de UK
Het Verenigd Koninkrijk heeft een ingewikkeld tarievensysteem met verschillende soorten treintickets. Elk met hun eigen voorwaarden en prijsvoordelen. De reisvoorwaarden voor je ticket kun je checken op de Ticket Validity Finder Tool. Ik heb alle soorten tickets voor je op een rij gezet:
Advance tickets
- Alleen geldig voor een specifieke trein en tijd, zonder tussenstops. Zitplaatsreservering is verplicht. Alleen enkele reis (voor retour koop je 2 losse tickets). Meestal het goedkoopst en vooraf te boeken, vaak vanaf 12 weken (soms 24) voor vertrek. Niet restitueerbaar, maar soms wijzigbaar tegen betaling.
Anytime tickets
- Geen vaste vertrektijd. Je kiest zelf wanneer je reist. Enkele reis geldig op de gekozen datum + volgende dag. Retour vaak heen binnen 5 dagen en terug binnen 1 maand. Tussendoor uitstappen mag. Duurder dan andere tickets, maar op elk moment te koop. Wijzigen kan gratis, annuleren tegen administratiekosten.
Peak tickets
- Alleen geldig op maandag tot en met vrijdag in de spitsuren. Handig als je op drukke tijden moet reizen.
Off-Peak en Super Off-Peak
- Alleen geldig buiten de spits en/of vaak in het weekend. Goedkoper door deze beperkingen. Day tickets zijn alleen geldig op de datum zelf, Return tickets meestal 1 maand. Wijzigen/annuleren verschilt per vervoerder en is vaak niet mogelijk, behalve bij wijziging of annulering door de vervoerder.
Season tickets
- Onbeperkt reizen tussen 2 stations. Handig als je regelmatig dezelfde reis maakt. Verkrijgbaar voor 1 week, 1 maand, 1 jaar. Je mag zo vaak reizen als je wilt binnen de gekozen periode. Check op de Season Ticket Calculator hoeveel je kunt besparen.
Split tickets
- Hierbij koop je meerdere kaartjes voor één reistraject. Bijvoorbeeld: Londen-Birmingham en Birmingham-Manchester, in plaats van Londen-Manchester. Je hoeft vaak niet eens uit of over te stappen. Kan aanzienlijk goedkoper zijn dan één doorlopend ticket. Er zijn websites en apps die automatisch split-tickets voor je berekenen, bijvoorbeeld Trainline.
Treintickets kopen
Prijzen vergelijken tussen de verschillende vervoerders is niet nodig, want de prijzen zijn overal gelijk. Zoals eerder gezegd zit het verschil voornamelijk in de soort trein en de service aan boord. Ook het soort ticket is van invloed op de prijs. Hieronder noem ik enkele verkooppunten voor treintickets in het Verenigd Koninkrijk:
- National Rail: De officiële informatiebron voor alle treinverbindingen in het VK. Verkoopt zelf geen tickets, maar verwijst door naar de website van de betreffende treinmaatschappij. Geen boekingskosten.
- tfw.wales (Transport for Wales): laat je niet misleiden door de naam, want hier koop je treinkaartjes voor de gehele UK. Uitzondering zijn nachttreinen. TFW rekent geen boekingskosten.
- Trainline: Populaire boekingssite en app met gebruiksvriendelijke interface en prijsvergelijking. Je betaalt hier boekingskosten. Een persoonlijke favoriet!
- Raileasy: Biedt ook ‘split-ticketing’ aan, waardoor reizen soms goedkoper wordt. Je betaal hier boekingskosten.
- Scotrail: Bij ScotRail kun je niet alleen treinkaartjes voor Schotland kopen, maar ook voor veel andere bestemmingen in het Verenigd Koninkrijk.
- Rail Europe: Bij dit bedrijf koop je tickets voor heel Europa, waaronder dus ook voor de UK. Fijne website en hebben zo nu en dan een kortingsactie.
Wat is Standing Room Only?
In sommige Britse treinen, vooral tijdens drukke momenten of op populaire routes, kan het gebeuren dat alle zitplaatsen bezet zijn. De trein rijdt dan nog wel, maar er zijn alleen nog staanplaatsen beschikbaar. Hiervoor wordt de term ‘Standing room only‘ gebruikt. Deze staat vaak van tevoren aangegeven op de website of in de app van de vervoerder. Je kunt voorkomen dat je moet staan door een Advance Ticket te kopen of van te voren een zitplaatsreservering te regelen.
Reis voordelig met een trein(kortings)pas
Ga je meerdere reizen in de UK maken? Dan kan het voordelig zijn om een treinpas of kortingskaart aan te schaffen. Je kunt kiezen tussen een BritRail Pass of een Railcard. Beide systemen bieden verschillende soorten kaarten aan. De gehele lijst aan treinpassen vind je op de website van BritRail en voor Railcards op de website van National Rail. De verschillen tussen een BritRail pass en een Railcard zijn:
| BritRail Pass | Railcard | |
| Voor wie | Reizigers van buiten de UK | Zowel inwoners van de UK als toeristen |
| Geldigheid | Onbeperkt reizen binnen een bepaalde periode | 1 jaar na aankoop |
| Waar te koop | Alleen buiten het Verenigd Koninkrijk (online/reisbureaus) | Binnen en buiten het Verenigd Koninkrijk |
| Welk gebied | Hele Verenigd Koninkrijk | Hele Verenigd Koninkrijk of regionale zones |
| Besparing | Onbeperkt reizen | Korting op losse tickets (ongeveer 1/3 korting) |
| Flexibiliteit | Hoog: je kunt zoveel reizen als je wilt binnen een bepaalde periode | Afhankelijk van de soort Railcard die je koopt |
Tips om goedkoop en slim te reizen in de UK
Gebruik een goede routeplanner
- Google Maps: handig om een eerste indruk te krijgen van de route. Maar gebruik het niet voor treininformatie.
- National Rail: hierop staat een National Rail Route Map waar je alle routes in de UK kunt bekijken.
- Trainline: op de website staan diverse artikelen met reisinspiratie en routes voor het Verenigd Koninkrijk.
Check welke maatschappij de treinreis uitvoert
Check de National Rail Map om te zien welke vervoerder welke route in de UK uitvoert. Dit is belangrijk voor het maken van een zitplaatsreservering, het kopen van een ticket, het aanvragen van compensatie of om te voorzieningen aan boord te bekijken.
Boek zo vroeg mogelijk
Over het algemeen geldt ook in het Verenigd Koninkrijk: hoe eerder je boekt, hoe goedkoper het is. Advance tickets zijn wel tot 60% goedkoper dan een Anytime-ticket. Boek 8-12 weken van tevoren voor de beste deals. Of stel een prijsalert in, bijvoorbeeld bij Trainline. Je krijgt dan bericht zodra de ticketverkoop start.
Check of je een zitplaatsreservering nodig hebt
- Soms is een zitplaatsreservering vereist. Maar ook als het niet verplicht is, raad ik het voor drukke trajecten of periodes wel aan. Soms wordt een zitplaats automatisch toegekend.
- Bij een Advance ticket is een zitplaatsreservering verplicht.
- Een zitplaatsreservering maak je online bij de vervoerder. Zoek op de website voor ‘seat reservations’.
- Interrail of BritRail Pass: Check als je een treinpas hebt ook of een zitplaatsreservering nodig is. Hiervoor betaal je een toeslag (meestal rond de 6 Pond. In de praktijk bleek de reservering helaas niet altijd even makkelijk te gaan. Zo betaalde ik bijvoorbeeld voor een zitplaatsreservering, maar ontving geen ticket met een zitplaatsnummer. Ook liep ik tegen betalingsproblemen aan omdat ik met een Nederlandse bankpas wilde betalen. Gelukkig heb ik bij alle maatschappijen gemerkt dat de klantenservice snel per e-mail reageert en erg behulpzaam is. Uiteindelijk kwam het allemaal goed!
Plan voldoende tijd tussen overstappen
Zorg als je moet overstappen altijd voor voldoende overstaptijd. Houd voor hogesnelheidstreinen of gereserveerde treinen minimaal 30 minuten overstaptijd aan. Voor regionale treinen of intercity’s is 15 minuten vaak voldoende. Stap je over tussen 2 verschillende treinmaatschappijen? Dan is het nog belangrijker om rekening met de overstaptijd te houden. Want bij vertraging heb je anders geen garantie dat je de volgende trein mag nemen, tenzij je een flexibel ticket hebt.
Maak gebruik van regionale treinen
Regionale treinen zijn vaak goedkoper dan hogesnelheidstreinen en je hebt geen reservering nodig. Soms is het zelfs leuker om de regionale trein te pakken omdat je met een minder hoge snelheid langs prachtige plekken komt en dus optimaal kunt genieten.
Seatfrog voor voordelige 1e klas tickets
Seatfrog is een app waarmee je eenvoudig je treinkaartje kunt upgraden naar First Class. Via de app kun je meebieden in een veiling of direct een upgrade kopen. Zo reis je voordelig in de 1e klas.
Houd kortingsacties in de gaten
Om op de hoogte te blijven van kortingsacties is het handig om je op een nieuwsbrief of emailservice te abonneren van een vervoerder of van een boekingsplatform zoals Trainline. Bij Trainline ontvang je dan zo nu en dan een email met updates. Zelf maak ik regelmatig gebruik van kortingsacties van Interrail. Deze zijn vaak 2x per jaar (meestal januari en juni). Ik kocht bijvoorbeeld een 1e klas Interrailkaart voor nagenoeg de normale prijs van een 2e klas Interrailkaart. En hoewel ik absolute geen luxepaard ben, is het extra comfort op lange afstanden absoluut de moeite waard.
Stel een alert in voor stakingen en vertragingen
- Zet een alert aan bij de treinmaatschappij waar je hebt geboekt zodat je een notificatie krijgt als er een staking of vertraging is
- Check de website van National Rail voor actuele informatie.
- Raadpleeg Social Media Account van de vervoerders.
Voor een compensatie van je reiskosten bij vertraging kun je contact opnemen met de vervoerder van je reis of met een treinplatform waar je je ticket hebt gekocht. De voorwaarden verschillen per vervoerder.
Conclusie
Het Britse treinsysteem is voor een beginner niet eenvoudig, maar als je eenmaal doorhebt hoe het systeem werkt, is het een geweldige manier om het land te verkennen. Met de juiste voorbereiding kun je geld besparen én ontspannen reizen.
Dit artikel bevat zogenaamde affiliate-links. Dat betekent dat ik een kleine commissie ontvang wanneer jij een aankoop doet via een van deze links. Dit brengt voor jou GEEN extra kosten met zich mee, maar daarmee steun je mij met het onderhouden van deze website en ben ik je heel dankbaar!
